ئاستی خوێنده‌واری کچان روو له‌‌هه‌ڵکشانه
ئا: میراودەلی
پرۆسەی پەروەدە و فێركردن جێگەی گرنگی و بایەخ پێدانە، بەو پێیەی پەیوەندی بەوەبەرهێنانی سەرمایەی مرۆیی و سەرخانی ئابوورییەوە هەیە، باشبوونی ئاستی گوزەران و بەهەند وەرگرتنی بڕوانامە بەمەبەستی دامەزراندن، وایكردووە لەڕووی چەندێتیەوە ژمارەی خوێندكاران لەزیادبووندا بێت.
دەمانەوێت لەژێر رۆشنایی ئامار و داتای پێویست، بەشداری ژنان لەپرۆسەی پەروەردە و فێركردن لەقەزای پشدەر شی بكەینەوە، زۆرجار دەوترێت ئاستی خوێندن و بوونی هۆشیاری كاریگەری لەسەر توندوتیژی دژ بەژنان هەیە، ئەوانەی نەخوێندەوارن پەنا بۆ شێوەكانی توندوتیژی دەبەن هەم لەلایەن خۆیانەوە هەم لەلایەن پیاوانی نەخوێندەوارەوە، لەدەرئەنجامی ئەو زوڵم و ستەمەی دژیان ئەنجام دەدرێت.
بەگوێرەی ئامارێكی ساڵی خوێندنی (2009- 2010) كە لەبەشی پلاندانانی بەڕێوەبەرێتی پەروەدەی قەڵادزێ دەردەست كراوە، ڕێژەی بەشداریكردنی ژنان لەپرۆسەی پەروەدە و فێركردن دا لەزیادبوون دایە، ئەمەش ئاماژە و رەنگدانەوەی باشی لێ دەخوێنرێتەوە، چونكە بوونی خوێندەواری و بەرزبوونەوەی هۆشیاری تاكەكان ڕەوشی مافەكانی ژنان بەرەو پێشەوە هەنگاو دەنێ.
بەشێوەیەك ڕێژەی خوێندكارانی ڕەگەزی مێ لەناوەندەكانی خوێندن لەقەزای پشدەر بەمشێوەیەیە، لەخوێندنگا بنەڕەتییەكان كە ژمارەیان سەدو بیست و دوو خوێندنگایە، تێكڕای خوێندكارانی بنەڕەتی لەقەزاكە (24931) بیست و چوار هەزار و نۆسەد و سی و یەك خوێندكارە، (13554) سیانزە هەزارو پێنج سەدو پەنجاو پێنج یان كوڕ و (11377) یانزە هەزار و سێ سەد و حەفتا و حەوت خوێندكاری مێ لەخۆدەگرێت، بەو پێیە (46%) خوێندكارانی ئەم قۆناغە رەگەزی مێ لەخۆدەگرێت، هەرچی قۆناغی ئامادەییە واتا (10-11-12) ئامادەیی، كە كۆی گشتی ئامادەییەكانی قەزای پشدەر (15) پانزە دانەیە، كۆی گشتی خوێندكاران لەم قۆناغە بەهەردوو رەِگەزوە (5697) پێنج هەزارو شەش سەدو نەوەدو حەوت خوێندكارە، سەرجەمی گشتی خوێندكارانی مێ (2545) دووهەزار و پێنج سەد و چل و پێنج خوێندكارە، بەو پێیە (45%) ئەمانە لەڕەگەزی مێن.
تایبەتمەندییەكی قەزای پشدەر لەپرۆسەی پەروەدەو فێركردن دا، كە لەزۆربەی ناوچەكانی تری كوردستان جیاوازە، لەتەواوی ناوەندەكانی خوێندن دا (كچ، كوڕ) تێكەڵاون، هەرچەندە خوێندنەوەی جیاجیا بۆئەم دۆخە دەكرێـت، لەلایەك بەنێگەتیڤ و لەلایەكی تر بەپۆزەتیڤ ئەژمار دەكرێت، بەڵام گومانی تێدا نییە هەردوو رەهەندەكە بوونیان هەیە، بەڵام لەهەموویان گرنگتر ئەوەیە كامیان باشترە؟
بەدەر لەقۆناغەكانی خوێندنی (ئامادەیی و بنەڕەتی)، هەریەكە لە خوێندنی خێرا و باخچەی ساوایان بوونی هەیە، بەجۆرێ (یەك) خوێندنی خێرا لەقەزاكە هەیە، سەرجەمی خوێندكارانی هەردوو رەگەزەكە (212) دوو سەد و دوانزە خوێندكارە، تیایدا سەرجەمی خوێنكارانی كچ (171) سەد و حەفتا و یەك كەس لەخۆ دەگرێت، كە رێژەی (81%) پێك دێنێت، هەروەها (10) باخچە لەقەزای پشدەر هەیە، سەرجەمی مناڵانی باخچەكان بەهەردوو رەگەز (1137) منداڵە، بەشێوەیەك بەشداریكردنی كچان لەم ئاستەدا (555) پێنج سەد و پەنجا و پێنج دانەیە، بەو پێیەش ڕێژەی رەگەزی مێ تیایدا (49%) لەخۆدەگرێت.
بەگوێرەی ئامارەكان كۆی گشتی خوێندكاران لە قۆناغەكانی (بنەڕەتی، ئامادەیی، خوێندنی خێرا، باخچەكان)، بریتییە لە (31977) دانە، لەم ژمارەیەش (14648) چواردە هەزار و شەش سەدو چل و هەشت یان لەڕەگەزی مێ و (17329) حەڤدە هەزار و سێ سەدو بیست و نۆیان لەڕەگەزی نێرن، بەو پێیە (46%) یان ڕەگەزی مێ، هەرچی ڕِەگەزی نێرە (54%).
ئەمە لەكاتێكدا لەساڵی (2007- 2008) تێكڕای خوێَندكارانی (بنەڕەتی، ئامادەیی، باخچەكان)، (30232) سی هەزارو دووسەدوو سی و دوو خوێندكاربووە، ژمارەی رەگەزی مێ (13642) سیانزە هەزار و شەش سەدو چل و دوو بووە، خوێندكارانی رەگەزی نێر (16590) شانزە هەزار و پێنج سەدو نەوەد بووە.
بەوپێیە لەنێوان ئەو دوو كاتەدا (2007- 2008) و (2009- 2010) دا، (1745) هەزارو حەوت سەدو چل و پێنج خوێندكار زیادی كردووە، بەجۆرێ ژمارەی زیادبووانی رەگەزی مێ (1006) هەزار و شەش دانەیە، ژمارەی زیادبووانی رەگەزی نێر (739) حەوت سەدو سی و نۆیە.
هەرچەندە دوور نییە بوترێت ژمارەی ژنان لەپیاوان زیاترە، هەرئەمەش وایكردووە زیاتر ژنان رێژەی بەشداری كردنیان زیاد بكات، بەڵام هەر خوێندنەوەیەكی بۆ بكرێـت، مرۆڤ بەم ژمارانە گەش بینە، چونكە گومانی تێدا نییە، زیاتر بەشداری كردنی ژنان لەپرۆسەی پەروەردە و فێركردن دا، ئاڕاستەی هاوكێشەكان بەرەو پۆزەتیڤ دەگۆڕێن، رەنگدانەوەی بەرچاوی لەسەر باشبوونی رەوشی مافەكانی ژنان دەبێت، چونكە بەڕاستی ئەمانە لەئایندەدا ئابووریان سەربەخۆ دەبێـت، ئەمەش كاریگەرترین هۆكارە بۆ باشبوونی مافەكانیان، كە دەتوانن لەزۆر ڕووەوە پشت بەخۆیان ببەستن، وە لەلایەكی ترەوە ئاستی هۆشیاریان بەرزبێتەوە.
چه‌تر
سه‌رچاوه ماڵپه‌ڕی خوێندگه
خوێندنه‌وه‌ی ته‌واوی بابه‌ته‌كه
مدون من بلد المليون و نصف شهيد احب مطالعة جديد العلوم و التقنيات مؤسس لمدونة علوم و تقنيات
ليست هناك تعليقات: